Yirmi sene önce Chad Hurley, Steve Chen ve Jawed Karim adlı üç arkadaş üstüne epey kafa yordukları girişimi hayata geçirme kararı aldı. Kurdukları web sitesi, insanlığın en kadim ihtiyacı olan “eş bulma” meselesine yönelik o güne kadar (internette) kimsenin aklına gelmemiş bir yöntemi kullanıyordu: Videolu ilanlar!

Kurdukları sitede üyeler basit bir arayüz yardımıyla kendilerini tanıttıkları ve müstakbel eşlerinde aradıkları özellikleri anlattıkları videolar yükleyebiliyordu. Üstelik o dönem ancak ekstra yazılımlar ile açılabilen videolar onların hizmetinde web sayfası üzerinden; hiçbir şey yüklenmeden izlenebiliyordu.

Gelgelelim kurucularını son derece heyecanlandıran bu fikir neredeyse kimsenin ilgisini çekmedi. Süreci hızlandırmak için ilanlar verip yüklenen her video için 20 dolar vereceklerini duyurdular. O bile kar etmedi.

Tam yelkenleri suya indirecekken enteresan bir şey fark ettiler. Birçok üye profilini amatör video kameralarıyla kaydettiği kişisel görüntülerini arşivlemek ve arkadaşlarıyla paylaşmak için kullanıyordu. Üç kafadar son bir umutla siteyi “Dijital Video Deponuz” sloganıyla yeniden düzenledi ve odağını tamamen video paylaşımına çevirdi. “Me at the zoo” başlıklı ilk videoyu sitenin kurucularından Jawed Karim yükledi.

İnternetin beklediği tam da buydu.

Bundan tam 20 yıl önce; 14 Şubat 2005’te hayata geçen YouTube, sadece 3 ayda 10 bin kullanıcıya ve günde 100 bin video görüntülenmeye ulaştı. O dönemki teknik sınırlar sebebiyle videolar en fazla 30 saniye uzunluğunda olabiliyordu. Dünya genelinde henüz 1 milyar internet kullanıcısının bulunduğu, telefonların kameraya sahip olmadığı, dijital kameralarınsa hem pahalı hem de az kişide bulunduğu o yıllar için bu görülmemiş bir yükselişti.

Gidişatı bir seviye yukarı taşıyan gelişme ise bir kullanıcının ABD’nin meşhur televizyon serisi Saturday Night Live programında yayımlanan “Lazy Sunday” klibini korsan olarak profiline yüklemesi oldu.

Bir haftada 2 milyondan fazla izlenen kayıt sitenin trafiğini yüzde 83 artırmıştı. 2006 yılında günde 25 milyon video gösterir hale geldiler. Kısa süre sonra Saturday Night Live’ın yayıncısı NBC’nin kaldırma talebi ile ekibin ilk hukuki mücadelesi de başlamış oldu.

İçerik üretiminin doğuşu

Bu esnada “Loneygirl15” kodlu gizemli bir kullanıcı ortaya çıktı. Bree Avery adlı 16 yaşındaki bir kız, küçük odasından ailesiyle ilişkilerini anlatan videolar yükleyerek sonradan “vlog” adıyla salgına dönüşecek bir yayın başlattı.

Bu girişim aynı zamanda internetin ilk viral videolarının fitilini ateşledi. Ne var ki milyonlarca takipçiye ulaşan bu seri esasında YouTube’un potansiyelini keşfeden bir grup girişimcinin öncülüğünde, her bölümü senaristler tarafından yazılan profesyonel bir yapımdı. Bree Avery olarak tanınan kız da aslen Jessica Lee Rose adlı bir amatör oyuncuydu. İlginç bir ayrıntı olarak bunun ortaya çıkması izleyicilerin ilgisinde bir azalmaya yol açmadı.

2006 yılında YouTube “dünyanın en hızlı büyüyen sitesi” unvanını kazandı. Ekip o esnada bir şey daha fark etti. Sitenin esas trafiğini oluşturan videoların üretimi zahmetli ve maliyetliydi. Ancak sahipleri “şöhret” dışında bir şey elde elde edemiyordu. Gelir paylaşımı bu dönemde gündeme geldi ancak kasada gelir namına bir şey yoktu. Video barındırma ve izletme maliyetleri o kadar yüksekti ki yatırımcılardan alınan para suyunu çekmek üzereydi.

Aynı süreçte Google da kendi video sitesi üstünde çalışıyor ancak bir türlü istediği atılımı yapamıyordu. YouTube’un ışık hızındaki ilerleyişini izleyen Google Video’nun yöneticisi Susan Wojcicki, bükemediği bileğe gereğini yaptı ve 2006 yılında YouTube’u o dönem duyulmadık bir bedelle; 1,65 milyar dolara satın alınmasını sağladı.

Kurucuları duyuruyu yine bir video ile yaptı.

Böylece ertesi sene ekibin uzun süredir hayalini kurduğu gelir paylaşım modeli “YouTube İş Ortağı Programı” adıyla kullanıma açıldı. 2009 yılına gelindiğinde reklamverenlerin medya planlarında mutlaka bir YouTube satırı da yer alır hale gelmişti. Yine de sitenin operasyon giderleri reklam gelirinin yaklaşık 3 katı seviyesindeydi.

Bugün 20 yaşına basan YouTube, “İçerik Üreticisi” unvanının doğduğu platform olarak “Kendini Yayınla” (Broadcast Yourself) sloganıyla milyonların kendini ifade etmesi ve bilgilerini paylaşmasına aracı oldu. Olmaya da devam ediyor.

2,5 milyardan fazla kullanıcının her ay 113 milyar kez ziyaret ettiği ve günde 1 milyar saatten fazla video izlenen; kendi alanında akla ilk gelen seçenek. Her dakika yüklenen 500 saatlik yeni içerik ile bu algısını perçinlemeyi de sürdürüyor.

(14 Şubat 2025 tarihli Oksijen gazetesi yazım.)